اصول اخلاقی
فصلنامه روانشناسی تجربی و شناختی متعهد به رعایت بالاترین استانداردهای اخلاق نشر است تا از یکپارچگی، شفافیت و کیفیت پژوهش‌های منتشرشده اطمینان حاصل کند. این نشریه با پایبندی به دستورالعمل‌های کمیته اخلاق نشر (COPE)، از تمامی افراد دخیل در فرآیند انتشار - شامل نویسندگان، ویراستاران، داوران و ناشر - انتظار دارد که به صورت اخلاقی و مسئولانه عمل کنند. در ادامه، اصول و رویه‌های اخلاقی نشریه به تفصیل ارائه می‌شود.
مسئولیت‌های نویسندگان
نویسندگان نقش محوری در حفظ اعتبار و یکپارچگی انتشارات علمی دارند. از تمامی نویسندگانی که به این نشریه مقاله ارسال می‌کنند، انتظار می‌رود مسئولیت‌های زیر را رعایت کنند:
-
اصالت و سرقت ادبی
- تمامی مقالات ارسالی باید آثار اصیل نویسندگان باشند.
- ارجاع‌دهی و ذکر صحیح تمامی منابع، داده‌ها و مطالب استفاده‌شده در پژوهش الزامی است.
- سرقت ادبی، از جمله خودسرقت ادبی (استفاده مجدد از آثار قبلی خود بدون ذکر منبع)، اکیداً ممنوع است. مقالات با استفاده از نرم‌افزار iThenticate از نظر اصالت بررسی خواهند شد.
-
معیارهای نویسندگی
- نویسندگی باید به افرادی محدود شود که به طور قابل‌توجهی در طراحی پژوهش، جمع‌آوری داده‌ها، تحلیل یا تهیه مقاله نقش داشته‌اند.
- سایر افرادی که به طور مستقیم به نویسندگی کمک نکرده‌اند، باید در بخش تقدیرها ذکر شوند.
- نویسنده مسئول وظیفه دارد اطمینان حاصل کند که تمامی نویسندگان ذکرشده مقاله را تأیید کرده و با ارسال آن موافق هستند.
-
درستی و شفافیت داده‌ها
- نویسندگان باید اطمینان حاصل کنند که داده‌های ارائه‌شده در مقاله دقیق، کامل و عاری از هرگونه جعل، تحریف یا گزارش انتخابی هستند.
- داده‌های خام باید در صورت نیاز در فرآیند داوری یا پس از انتشار برای تأیید یافته‌ها در دسترس باشند.
-
اعلام تضاد منافع
- نویسندگان باید هرگونه تضاد منافع مالی، شخصی یا حرفه‌ای که ممکن است بر پژوهش یا تفسیر نتایج تأثیر بگذارد، اعلام کنند.
- این موارد شامل منابع مالی، وابستگی‌ها یا روابطی است که می‌تواند به‌عنوان تضاد منافع در نظر گرفته شود.
-
رعایت اصول اخلاقی
- پژوهش‌هایی که شامل مشارکت انسان، حیوانات یا داده‌های حساس هستند، باید با استانداردهای اخلاقی مطابقت داشته و تأییدیه‌های لازم از کمیته‌های اخلاق مربوطه دریافت کنند.
- در مقاله باید بیانیه‌ای مبنی بر رعایت اصول اخلاقی و رضایت آگاهانه (در صورت لزوم) گنجانده شود.
-
ارسال همزمان و انتشار تکراری
- نویسندگان نباید مقاله مشابهی را به طور همزمان به بیش از یک نشریه ارسال کنند.
- انتشار تکراری یا مضاعف نتایج مشابه در نشریات مختلف غیرقابل قبول است، مگر اینکه به صراحت با تمامی طرف‌ها توافق و به طور مناسب ارجاع داده شود.
مسئولیت‌های ویراستاران
ویراستاران مسئول حفظ یکپارچگی نشریه و فرآیند داوری هستند. وظایف آنها عبارتند از:
-
استقلال و انصاف در تصمیم‌گیری
- تصمیمات ویراستاری بر اساس شایستگی علمی، اصالت و ارتباط پژوهش اتخاذ می‌شود و هیچ‌گونه تأثیر از جانب تعصبات شخصی یا فشارهای خارجی پذیرفته نمی‌شود.
- ویراستاران باید فرآیند داوری منصفانه و بی‌طرفانه‌ای را برای تمامی مقالات تضمین کنند.
-
حفظ محرمانگی
- ویراستاران موظفند تمامی مقالات ارسال‌شده را محرمانه تلقی کرده و اطلاعات مربوط به آنها را تنها با اعضای تیم ویراستاری، داوران و ناشر به اشتراک بگذارند.
-
بررسی تضاد منافع
- ویراستاران باید از رسیدگی به مقالاتی که در آنها تضاد منافع دارند (مانند روابط مالی، حرفه‌ای یا شخصی با نویسندگان) خودداری کنند.
-
رسیدگی به تخلفات اخلاقی
- ویراستاران مسئول بررسی و رسیدگی به مسائل اخلاقی مانند سرقت ادبی، جعل داده‌ها یا اختلافات نویسندگی هستند.
- اقدامات مناسب، از جمله اصلاح یا بازپس‌گیری مقالات منتشرشده، در صورت شناسایی تخلفات اخلاقی انجام خواهد شد.
-
شفافیت و پاسخگویی
- ویراستاران باید اطمینان حاصل کنند که سیاست‌های نشریه، دستورالعمل‌های ارسال مقاله و معیارهای داوری به وضوح اطلاع‌رسانی و به طور مداوم اعمال می‌شوند.
- آنها همچنین مسئول انتشار اصلاحیه‌ها، توضیحات یا بازپس‌گیری‌ها در صورت لزوم هستند.
مسئولیت‌های داوران
داوران نقش کلیدی در تضمین کیفیت و یکپارچگی پژوهش‌های منتشرشده در نشریه دارند. وظایف آنها شامل موارد زیر است:
-
ارزیابی بی‌طرفانه
- داوری‌ها باید به صورت بی‌طرفانه انجام شود و بر محتوای علمی و کیفیت مقاله متمرکز باشد.
- استفاده از زبان غیرحرفه‌ای یا انتقادات شخصی پذیرفته نیست.
-
حفظ محرمانگی
- مقالات تحت داوری باید محرمانه تلقی شوند. داوران نباید جزئیات مقاله را به اشتراک بگذارند یا از محتویات آن برای اهداف شخصی استفاده کنند.
-
بررسی تضاد منافع
- داوران باید هرگونه تضاد منافع (مالی، حرفه‌ای یا شخصی) که می‌تواند بر ارزیابی آنها تأثیر بگذارد، اعلام کنند.
- در صورت وجود تضاد منافع، داوران باید از فرآیند داوری کناره‌گیری کنند.
-
رعایت زمان‌بندی
- داوران موظفند بازخورد خود را در مهلت تعیین‌شده ارائه دهند.
- در صورت ناتوانی در ارائه بازبینی به موقع یا کامل، باید به سرعت ویراستار را مطلع کنند.
-
ارائه بازخورد سازنده
- داوران باید بازخوردی سازنده، دقیق و مبتنی بر شواهد ارائه دهند تا به نویسندگان در بهبود کیفیت مقاله کمک کنند.
- انتقادها باید بر محتوای پژوهش و روش‌شناسی متمرکز باشد، نه بر نویسندگان.
مسئولیت‌های ناشر
ناشر اطمینان می‌دهد که تمامی جنبه‌های فرآیند انتشار به صورت اخلاقی و شفاف انجام می‌شود. وظایف ناشر عبارتند از:
-
آرشیو و دسترسی
- ناشر تضمین می‌کند که محتوای منتشرشده از طریق سیستم‌های آرشیو معتبر (مانند مگیران، پایگاه اطلاعات علمی (SID)، نورمگز، سیویلیکا، انسانی) به صورت بلندمدت در دسترس باشد.
-
رسیدگی به نگرانی‌های اخلاقی
- ناشر با ویراستاران همکاری می‌کند تا مسائل اخلاقی مانند تخلفات نشر، بازپس‌گیری یا اختلافات را بررسی و حل کند.
-
شفافیت و ارتباطات
- سیاست‌های نشریه، از جمله دستورالعمل‌های ارسال مقاله، فرآیند داوری و هزینه‌های پردازش مقالات (APCs)، به وضوح اطلاع‌رسانی می‌شود تا اعتماد نویسندگان و خوانندگان جلب شود.
تخلفات اخلاقی و سوءرفتار
نشریه تمامی اشکال تخلفات اخلاقی را به طور جدی پیگیری می‌کند. مسائل رایج شامل موارد زیر است:
- سرقت ادبی: بررسی با استفاده از iThenticate.
- جعل/تحریف داده‌ها: بررسی با درخواست داده‌های خام.
- اختلافات نویسندگی: رسیدگی با همکاری تمامی طرف‌های درگیر.
- مسائل پس از انتشار: اصلاحیه‌ها، بازپس‌گیری‌ها یا ابراز نگرانی در صورت لزوم منتشر خواهد شد.
نشریه از دستورالعمل‌های COPE برای بررسی و رسیدگی به سوءرفتارهای اخلاقی پیروی می‌کند.
