تدوین برنامه جامع فرزند پروری با رویکرد عقلانی

چکیده

هدف: هدف از پژوهش حاضر، تدوین برنامه جامع فرزند پروری با رویکرد عقلانی بود.

مواد و روش: روش تحقیق کیفی بوده و مشارکت کنندگان در بخش طراحی مدل، خبرگان دانشگاهی (اعضاء هیئت علمی رشته روانشناسی عمومی، تربیتی، بالینی و فلسفه تعلیم و تربیت در مراکز آموزش عالی)، خبرگان سازمانی (مدیران و مشاوران ارشد مراکز و کلینیک­های مشاوره خانواده) و کارشناسان مبحث سبک فرزندپروری و در بخش اعتباریابی، اساتید رشته­های مرتبط با موضوع و مشاوران ارشد مراکز و کلینیک­های مشاوره خانواده در سطح کشور بود. در بخش کیفی با روش نمونه­گیری گلوله برفی تعداد 18 خبره و در بخش اعتباریابی با روش نمونه­گیری هدفمند، 16 خبره انتخاب شد. ابزار گردآوری اطلاعات، در بخش کیفی مصاحبه نیمه ساختاریافته و در بخش اعتباریابی، چک لیست خبره سنجی بوده و برای تحلیل داده­ها، در بخش کیفی از روش تحلیل مضمون با کدگذاری اولیه، محوری و ثانویه در نرم افزار  Atlasو در بخش اعتباریابی از روش دلفی در طی سه مرحله و در نرم افزار  SPSSاستفاده گردید. برای تعیین روایی و پایایی در بخش کیفی، از بررسی­های لازم شامل مقبولیت (بازنگری خبرگان) و قابلیت تائید (بازبینی خبرگان)، استفاده شده و در مرحله اعتباریابی، محتوای چک لیست خبره سنجی از نظر قابل فهم بودن و گویا بودن مورد تائید چند تن از خبرگان دانشگاهی و سازمانی قرار گرفته و پایایی آن با روش آزمون مجدد، 88/0 محاسبه و تأیید گردید.

یافته­ها: طبق نتایج بخش کیفی، مدل نهایی دارای 6 تم اصلی بشرح: 1. آموزش و آگاهی والدین، 2. توسعه مهارت‌های ارتباطی، 3. تقویت تفکر انتقادی و حل مسئله، 4. حمایت عاطفی و ایجاد امنیت روانی، 5. تعیین مرزها و قوانین منطقی و 6. تشویق به خودمختاری و استقلال، 24 تم فرعی و 112 معیار بوده­است. نتایج بخش اعتباریابی، حاکی از تائید تم­های اصلی و فرعی شناسایی شده در بخش کیفی بود.

نتیجه­گیری: نتایج این پژوهش نشان داد که فرزندپروری عقلانی با تأکید بر آگاهی والدین، مهارت‌های ارتباطی، تفکر انتقادی، حمایت عاطفی، قوانین منطقی و استقلال، به بهبود رشد شناختی، هیجانی و اجتماعی کودکان کمک می‌کند.