رابطه حمایت اجتماعی ادراک شده و تاب آوری در پیشگیری از عود مصرف مواد در معتادان تحت درمان متادون

چکیده

هدف: این پژوهش با هدف بررسی رابطه بین حمایت اجتماعی ادراک‌شده، تاب‌آوری و پیشگیری از عود مصرف مواد در معتادان تحت درمان متادون انجام شد.

مواد و روش: این مطالعه توصیفی-همبستگی بر روی ۱۵۰ نفر از معتادان تحت درمان متادون که در فاصله زمانی بهمن ۱۴۰۲ تا اردیبهشت ۱۴۰۳ به مراکز ترک اعتیاد شهر تهران مراجعه کرده بودند، انجام شد. شرکت‌کنندگان به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. معیارهای ورود شامل تحت درمان بودن با متادون، داشتن سن بین ۲۰ تا ۵۵ سال، عدم دریافت جلسات روان‌درمانی تخصصی و ارائه رضایت‌نامه کتبی بود. ابزارهای گردآوری داده شامل مقیاس چندبعدی حمایت اجتماعی ادراک‌شده (MSPSS)، مقیاس تاب‌آوری کانر و دیویدسون (CD-RISC) و مقیاس پیشگیری از عود بود. تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی چندمتغیره در نرم‌افزار SPSS نسخه ۲۰ انجام شد.

یافته‌ها: نتایج توصیفی نشان داد که تاب‌آوری دارای کمترین میانگین (M = 3.28, SD = 0.25) در میان متغیرهای پژوهش بود. نتایج همبستگی پیرسون نشان داد که حمایت اجتماعی ادراک‌شده با پیشگیری از عود رابطه مثبت و معناداری دارد (r = 0.62, p = 0.001). همچنین، بین تاب‌آوری و پیشگیری از عود نیز همبستگی مثبت و معناداری مشاهده شد (r = 0.58, p = 0.001). تحلیل رگرسیون چندمتغیره نشان داد که حمایت اجتماعی ادراک‌شده (B = 0.43, p = 0.001) و تاب‌آوری (B = 0.37, p = 0.003) پیش‌بینی‌کننده‌های معناداری برای پیشگیری از عود هستند و مدل رگرسیون با R² تعدیل‌شده 0.59، ۵۹ درصد از واریانس متغیر وابسته را تبیین کرد.

نتیجه‌گیری: یافته‌ها بر نقش کلیدی حمایت اجتماعی ادراک‌شده و تاب‌آوری در پیشگیری از عود مصرف مواد در افراد تحت درمان متادون تأکید دارند. مداخلاتی که به تقویت حمایت اجتماعی و افزایش تاب‌آوری پرداخته شوند، می‌توانند در بهبود نتایج درمانی و کاهش احتمال بازگشت به مصرف مواد مؤثر باشند.

کلیدواژگان: حمایت اجتماعی ادراک‌شده، تاب‌آوری، پیشگیری از عود، درمان با متادون، بهبودی از اعتیاد.